მიზეზი, შედეგი და პრევენცია

                    

8 თებერვალს ეროვნულ ბიბლიოთეკასთან განვითარებული მოვლენები ალბათ კიდევ დიდხანს დარჩება მსჯელობის საგნად.

ხელისუფლებისა და ოპოზიციის შეფასებებს, მოდი, დიდ ყურადღებას ნუ მივაქცევთ, რამდენადაც ორივე მხარე თავს იმართლებდა, და ობიექტური, სამართლიანი მოქალაქის პოზიციიდან განვსაჯოთ, ისეთი მოქალაქისა, რომელსაც არც რაიმე თანამდებობა აქვს და არც უნდა, უბრალოდ, სურს ქვეყანაში ნორმალური ვითარება იყოს.

ადვილია იმის თქმა, რომ მომხდარის მიზეზი არის ყოფილი, მაგრამ სანახევროდ ძალაუფლების მქონე ხელისუფლება, რომელმაც ამ 9 წლის განმავლობაში ძალადობის რეკორდები დაამყარა, ადამიანები საშინლად გაამწარა, და, მიუხედავად ამისა, მისი ნარჩენი წარმომადგენლები დღესაც ყელყელაობენ, მორალს გვიკითხავენ და კიდევ უფრო აღიზიანებენ მათ მიერვე გამწარებულ ხალხს.

ადვილია იმის თქმაც, რომ ყოფილი ხელისუფლების მიმართ გამოჩენილი ძალადობაც უნდა დაიგმოს, რათა ახალ ხელისუფლებას ცდუნება არ გაუჩნდეს, კვლავ ძალადობა გამოიყენოს თუნდაც სასწრაფოდ და აუცილებლად მოსაგვარებელი პრობლემების გადაჭრისათვის.

მოდით, უფრო ძ ნ ე ლ ა დ სათქმელი ვთქვათ, კერძოდ: რამ შეიძლება გაუჩინოს ძალადობის გამოყენების ცდუნება დღეს მოქმედ ხელისუფლებას (თუნდაც ზოგადად იმ ხელისუფლებას, რომელსაც ძალადობის გამოყენების სურვილი მაინცდამაინც არა აქვს)?

დავიწყოთ 8 თებერვლის მოვლენების შეფასებებით.

გასაგებია, რომ ხელისუფლებაც და ოპოზიციაც ერთმანეთს ადანაშაულებს. ხელისუფლება ოპოზიციას მოვლენების პროვოცირებაში სდებს ბრალს, ოპოზიცია კი ხელისუფლებას ადანაშაულებს არასაკმარის მოქმედებაში უსაფრთხოების დასაცავად, მეტიც, ხალხის წაქეზებაში ოპოზიციის წინააღმდეგ. ორივე მხარის არგუმენტები მეტნაკლებად საფუძვლიანია.

მაგრამ, მე მგონი, აქ უფრო საყურადღებოა „შუაშისტების“ (აქ ამ სიტყვას ძალიან პირობითად ვხმარობ) შეფასება, რაც დაახლოებით ასეთია: ცხადია, ძველი ხელისუფლება საშინლად მოძალადე იყო, მაგრამ დღეს სხვა ხელისუფლებაა და თუ მას რაიმე ძალადობა შევარჩინეთ და ახლავე მკაცრად არ დავგმეთ, შეიძლება ხვალ ისიც ძველ ხელისუფლებას დაემსგავსოსო.  

მოდით, ერთი წუთით დავივიწყოთ დღევანდელ ხელისუფლებაში მოსული კონკრეტული ადამიანები, განსაკუთრებით მათი ხელმძღვანელი, და ვილაპარაკოთ ზოგადად ახალ ხელისუფლებაზე, რომელსაც, ვთქვათ, ძალადობის გამოყენების სურვილი მაინცდამაინც არა აქვს.

ჩვენსავით ჩამოუყალიბებელ, ნახევრად დემოკრატიულ ქვეყანაში ხელისუფლებას, სანამ ძალაუფლებას ფლობს, ძალადობის გამოყენებისა თუ სხვა რაიმე დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში მაინცდამაინც არც კრიტიკის ეშინია და არც დასჯის. დასჯით ვერ დავსჯით (თავის თავს ხომ არ დაისჯის), კრიტიკით  კი ვერაფერს დავაკლებთ, რადგან, სულ მცირე, იგნორირებას გაუწევს, ყურს არ ათხოვებს.

ასეთ ნახევრად დემოკრატიულ პირობებში ხელისუფლებას იმის მაინც უნდა ეშინოდეს, რომ მას მომავალი, ხვალინდელი დღე დასჯის. მაგრამ დასჯაში მარტო არჩევნებში წაგება არ უნდა ვიგულისხმოთ, რადგან არჩევნების წაგებით ხშირად კარგი ხელისუფლებაც „ისჯება“. დამნაშავე ხელისუფლება, უპირველესად, სამართლებრივი თვალსაზრისით უნდა დაისაჯოს.

რა მდგომარეობაა ამ თვალსაზრისით საქართველოში?

ამ კითხვას აღარ განვავრცობ, რადგან ყველამ კარგად იცის, რაც ხდებოდა და რაც დღეს ხდება.

„შუაშისტების“ შეფასებას დავუბრუნდეთ.

მათი კეთილშობილური მიზანი, რომ ხელისუფლების გადაგვარების შესაძლებლობა პრევენციული საშუალებებით გამოირიცხოს, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში სწორედ ხელისუფლების გადაგვარების საშიშროებას ქმნის. და, აი, რატომ.

სახეზე გვაქვს 8 თებერვლის უსიამოვნო მოვლენა. შეიძლება ითქვას, ეს არის შედეგი. მაგრამ ამ შედეგს ხომ მიზეზიც აქვს.

ყველა თანხმდება (ყველაში ნაციონალებს არ ვგულისხმობ), რომ მიზეზს წარმოადგენს ყოფილი ხელისუფლების არაადამიანური დამოკიდებულება საკუთარი ხალხის მიმართ და ამის გამო ხალხის უკიდურესი გაღიზიანება ნაციონალების მიმართ, მით უფრო, რომ ისინი დღესაც ყელყელაობენ და მორალს გვიკითხავენ, დასჯით კი, ფაქტობრივად, არავინ ისჯება. (როგორც ჩანს, ამავე მიზეზით ხდება ინციდენტები თვითმმართველობებთან დაკავშირებით).

საყოველთაოდ ცნობილი აზრია, რომ შედეგს კი არ უნდა ვებრძოლოთ, არამედ მიზეზს.

„შუაშისტების“ შეფასებაში კი აქცენტირება ხდება არა მიზეზზე, არამედ შედეგზე, რამდენადაც, მათი აზრით, ეს შედეგი შეიძლება მომავალში თავად იქცეს მიზეზად ახალი ხელისუფლების გადაგვარებისა. მაგრამ იმას აღარ უფიქრდებიან, რომ მიზეზზე ასეთი „ხელის დაფარებით“  მათდაუნებურად უბიძგებენ ხელისუფლებას, მომავალში მათაც დაუსჯელობის იმედი ჰქონდეთ და მომავლის შიშის გარეშე ძალადობაზეც უშიშრად წაუცდეთ ხელი. (სხვა საქმეა, რომ ბიძინა ივანიშვილის „მეორე მიშად“ ქცევა პრაქტიკულად გამორიცხულია).

შედეგზე აქცენტირება და მიზეზზე „ხელის დაფარება“ კი მაშინ, როცა ყოფილი ხელისუფლების დამნაშავე მაღალჩინოსნების დასჯა პრაქტიკულად არ ხდება, ვფიქრობ, არაადექვატური საქციელია.

ასეა თუ ისე, დღეს ჩვენს ქვეყანაში სამართლიანობაზე ისეთი მოთხოვნაა, როგორიც, ალბათ არასოდეს ყოფილა, თუმცა სამართლიანობის აღდგენა დიდი ბორძიკ-ბორძიკით მიმდინარეობს.

სამართლიანობის ერთ-ერთი გამოვლინება ისიც იქნება, თუ 8 თებერვლის უსიავნო მოვლენის შეფასებისას აქცენტირება გაკეთდება არა შედეგზე, არამედ მიზეზზე.

ეს კი, უპირველეს ყოვლისა, პრევენციისთვის იქნება კარგი.

10.02.2013