воскресенье, 6 марта 2011 г.

მცირე განმარტებანი

                                                  მცირე განმარტებანი


   გაზეთში ”ყველა სიახლე” (2009წ. #12, 26 მარტი -1 აპრილი) გამოქვეყნებულია უშიშროების თადარიგის პოლკოვნიკის, ეროვნული უსაფრთხოების საკითხებში ექსპერტის ბესიკ ალადაშვილის წერილი ”მერაბ კოსტავა და ზურაბ ჭავჭავაძე - სპეცსამსახურების მიერ დაგეგმილი ”მართვადი ქაოსის” ორი მსხვერპლი”.
სამწუხაროდ, წერილში, - დარწმუნებული ვარ, უნებლიედ, - გაპარულია ერთი მნიშვნელოვანი უზუსტობა ჩემს ერთ მოსაზრებასთან დაკავშირებით, რომელიც შეეხება 1989 წლის 13 ოქტომბერს სოფელ ბორითში მომხდარ ავტოავარიას.
   ავტორის სიტყვით, თითქოს მე მიმაჩნია, რომ ”მთელი ღამის უძინარ თამარ ჩხეიძეს ავტომობილი მაღალი სიჩქარით მიჰყავდა და იმ საბედისწერო ადგილთან, ალბათ, ჩაეძინა.”
   საქმე ისაა, რომ ავტომობილის სიჩქარესთან დაკავშირებით მე ასეთი აზრი ნამდვილად არ გამომითქვამს.
   ჩემს წერილში ”ბორითის ავარია და შტრიხები თამარ ჩხეიძის პოლიტიკური პორტრეტისათვის”, რომელიც გამოქვეყნდა გაზეთში ”ლიტერატურული საქართველო” (1994 წლის ნოემბერ-დეკემბრის ნომრები) და რომელსაც ითვალისწინებს ავტორი, მე გამოვთქვამ თვალსაზრისს, რომ მანქანის წინ ძაღლის თუ ხბოს გადარბენა, ან საბურავის გამოგორება, ძნელი წარმოსადგენია, საბედისწერო საავარიო სიტუაციის შემქმნელი ყოფილიყო. ჩემის აზრით, საავარიო სიტუაცია ”შექმნა” წინა ღამით ქუთაისში განვითარებულმა მოვლენებმა.
   მოვიყვან ციტატას ჩემი წერილიდან:
   ”სუკ-ს, ვინ იცის, რამდენი საშინელი ავარია და ტერორისტული აქტი მოუწყვია, მისი გამოცდილება უზარმაზარია, მაგრამ ამ შემთხვევაში მისი ხელი ნამდვილად არ ჩანს, იმდენად უმნიშვნელო იყო ალბათობა ავარიის ”წარმატებით” დამთავრების თვალსაზრისით.
   თუკი ავარია სუკ-მა მოაწყო, გამოდის, რომ სუკ-ის ვინმე წარმომადგენელი ჩასაფრებული იყო გზის პირას და მანქანის მოახლოების დროს მანქანის წინ გამოუშვა ძაღლი თუ ხბო, ან საბურავი გამოაგორა.
   მაგრამ აქ წამოიჭრება კითხვა: რა გარანტია იყო, რომ ძაღლი თუ ხბო მაინცდამაინც მანქანას გადაურბენდა წინ და გზის გასწვრივ არ გაიქცეოდა?
   საბურავისათვის, ცხადია, შეიძლებოდა პირდაპირ მიეცათ გეზი.
   მაგრამ დავუშვათ, რომ ძაღლი თუ ხბო გაწვრთნილი იყო და აუცილებლად შეასრულებდა სუკ-ის დავალებას - მანქანას წინ გადაურბენდა.
   კი ბატონო! მაგრამ მანქანის წინ ძაღლის თუ ხბოს გადარბენა, ან საბურავის გამოგორება რა ისეთი საბედისწერო საავარიო სიტუაციის შემქმნელია? განა სუკ-ს ავარიის მისაწყობად მეტი ”არსენალი” არ გააჩნდა? ანდა, განა მძღოლმა ასეთ ელემენტარულ საავარიო სიტუაციას თავი ვერ უნდა გაართვას?”
   ამ მსჯელობის შემდეგ (რომელიც, ვფიქრობ, საკმაოდ ლოგიკური და დამაჯერებელია), მე ვაკეთებ ასეთ დასკვნას:
   ”ამ სიტუაციაში ავარია მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება მომხდარიყო, თუ მანქანა ძალზე დიდი, დაუშვებელი სიჩქარით მოდიოდა, ან მძღოლი იყო გამოთიშული.”
   ამ ორი შესაძლებლობიდან მე ჩემს წერილში სწორად მივიჩნიე მეორე - მძღოლის გათიშულობა. ასე რომ, ალადაშვილი არასწორად აღნიშნავს, თითქოს მე ვამბობდე, რომ მძღოლს მანქანა დიდი სიჩქარით მიჰყავდა. (ან საიდან უნდა მცოდნოდა ეს?).
შემეძლო ჩემი განმარტება აქვე დამემთავრებინა, მაგრამ რამდენადაც მძღოლის გათიშულობასთან დაკავშირებით ერთი ახალი დეტალი გახდა ჩემთვის ცნობილი, (რაც, ვფიქრობ, მკითხველისთვისაც არ იქნება ინტერესმოკლებული), ამიტომ ამ საკითხზე უფრო ვრცლად შევჩერდები.
   ჩემს ზემოთხსენებულ წერილში მე ვმსჯელობ იმის შესახებ, თუ რა მიზეზით შეიძლებოდა ყოფილიყო მძღოლი გათიშული.
   პირველ რიგში მე გამოვრიცხავ იმის შესაძლებლობას, რომ მძღოლი გათიშულ იქნა შორიდან ”დასხივებით” (ასეთი ვარაუდი იმხანად გამოთქმული იყო გაზეთ ”მამულში”).
   მოვიყვან ციტატას ჩემი წერილიდან:
   ”სუკ-ს რომ შორიდან გამოთიშვის მეთოდი გამოეყენებინა, იგი ამას მოაწყობდა არა გზის სწორ მონაკვეთზე, არამედ სადმე მოსახვევში, ხრამის პირას (ასეთი ადგილი ამ გზაზე უამრავია), რათა მძღოლს მოსახვევი ვერ შეენიშნა და მანქანა პირდაპირ ხრამში გადაჩეხილიყო, რაც მანქანაში მსხდომი სამივე პირის დაღუპვის რეალურ შესაძლებლობას შექმნიდა, და არც ძაღლი, ხბო თუ საბურავი იქნებოდა საჭირო საავარიო სიტუაციის შესაქმნელად.”
   მქონდა მოყვანილი სხვა არგუმენტებიც, მაგრამ მათ ჩამოთვლას აღარ გავაგრძელებ.
   (სუკ-ის ავბედითი როლი უფრო სავარაუდოა ავარიის შემდგომ პერიოდში - მერაბ კოსტავასთვის საეჭვო ნემსის გაკეთებიდან ზურაბ ჭავჭავაძისათვის ვირუსული ჰეპატიტის საეჭვო შეყრამდე).
   თუ რას შეეძლო მძღოლის გათიშვა, ამის შესახებ ჩემს წერილში გამოთქმული მაქვს ასეთი ვარაუდი:
   ”ბუნებრივად მივდივართ იმ დასკვნამდე, რომ იგი შეეძლო გამოეთიშა ჩვეულებრივ, ადამიანურ, ”მამა-პაპურ” მყისიერ ჩათვლემას (ჩათვლემა ხომ სიფხიზლისა და ძილის საზღვარზეა).
   ეს არც თუ ისე იშვიათი მოვლენაა მძღოლების პრაქტიკაში.”
შემდეგ აღვწერ იმ მოვლენებს, რომელიც ქუთაისში განვითარდა წინა ღამით და გამოიწვია თამარ ჩხეიძის უკიდურესი ნერვიულობა, მთელი ღამის უძილობა და, შესაბამისად, გადაღლილობა, რაც, ჩემის აზრით, იყო მისი ჩათვლემის წინაპირობა.
მაგრამ, როგორც აღმოჩნდა, ეს მოსაზრება დაზუსტებას საჭიროებს.
   საქმე ისაა, რომ წერილის გამოქვეყნებიდან დაახლოებით სამი-ოთხი წლის შემდეგ რადიოთი მოვისმინე გადაცემა მძღოლების, მოძრაობის წესებისა და საგზაო შემთხვევების შესახებ. გადაცემის ავტორმა თქვა, რომ სტატისტიკის თანახმად საავტომობილო ავარიების სამი პროცენტი მოდის ჰალუცინაციაზე. კერძოდ, ამ დროს მძღოლს მოულოდნელად ეჩვენება, რომ წინ რაღაცამ თუ ვიღაცამ გადაურბინა და იგი უხერხულად, უაზროდ ამუხრუჭებს, რაც ავტოავარიის მიზეზი ხდება. გადაცემის ავტორმა განმარტა, რომ ასეთ ჰალუცინაციას ადგილი აქვს მძღოლის გადაღლილობის, გამოუძინებლობის, გადატანილი ნერვიულობის შემთხვევაში.
    რადიოგადაცემის ავტორს თუ ვენდობით (პირადად მე სპეციალური ლიტერატურა არ გადამიმოწმებია. მადლობელი ვიქნები, თუ ვინმე გამომეხმაურება, ამ საქმის სპეციალისტი), გამოდის, რომ ბორითის ავარიის შემთხვევაშიც ასეთ მოვლენასთან უნდა გვქონდეს საქმე. გაზეთ ”ყველა სიახლის” ამავე ნომერში თამარ ჩხეიძე იხსენებს: ”ქუთაისიდან რომ ვბრუნდებოდით, ბორითთან, გზაზე შავმა რაღაცამ, ჩემი დაკვირვებით - საბურავმა, დიდი სისწრაფით გადაგვირბინა. ძაღლი მეგონა...” ეს ზუსტად ემთხვევა იმ ჰალუცინაციებს, რომელთა მიზეზითაც, ხსენებული რადიოგადაცემის ავტორის სიტყვით, ავტოავარიების სამი პროცენტი ხდება. ეს მით უფრო სარწმუნოა, რომ რადიოგადაცემის ავტორის მიერ ჰალუცინაციის გამომწვევ მიზეზად დასახელებული წინაპირობები ზუსტად ემთხვევა იმ წინაპირობებს, რაც თამარ ჩხეიძის შემთხვევაში იყო - გადაღლილობა, გამოუძინებლობა, გადატანილი ნერვიულობა.
   ეს ახალი დეტალი, ვფიქრობ, კიდევ უფრო აზუსტებს და ნათელს ხდის ბორითის ავარიის მიზეზს.
   ბ-ნ ალადაშვილის წერილთან დაკავშირებით კიდევ ერთი შენიშვნა მაქვს. იგი წერს:
”12 ოქტომბერს ”ნივით” გაემგზავრნენ თამარ ჩხეიძე (საჭესთან), მერაბ კოსტავა (მძღოლის გვერდით), ზურაბ ჭავჭავაძე, გიზო თავაძე და ანზორ აბჟანდაძე.”
   არ ვიცი, ანიჭებს თუ არა წერილის ავტორი რაიმე მნიშვნელობას იმას, თუ ვინ იჯდა საჭესთან თბილისიდან ქუთაისისკენ მიმავალ გზაზე, ან ვინ მიაწოდა მას ასეთი ინფორმაცია, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, მაინც აღვნიშნავ, რომ საჭესთან იჯდა არა თამარ ჩხეიძე, არამედ ზურაბ ჭავჭავაძე. მე არასოდეს დამავიწყდება მგზავრობის დაწყებისას ზურაბ ჭავჭავაძის ნახევრად ხუმრობით ნათქვამი: თამრიკოს რომ საჭეზე ვსვამ, თვითმკვლელობაზე მივდივარო; საჭესთან მხოლოდ იმ შემთხვევაში ვაჯენ, როდესაც ვერ ვხედავ, როგორ მიჰყავსო (ამ სიტყვებზე გაიცინა), ე.ი. ან როცა ნასვამი ვარ, ან როცა მძინავსო. (ეს აღნიშნული მაქვს კიდეც ჩემს ზემოთხსენებულ წერილში).
   ამასვე არაპირდაპირ მოწმობს ისიც, რომ გაზეთ ”ყველა სიახლის” იმავე ნომერში გამოქვეყნებულ ინტერვიუში თამარ ჩხეიძე ამბობს: ”როცა სადმე ერთად მივდიოდით, ზურა ჯდებოდა საჭესთან, მაგრამ ვინაიდან ნასვამი იყო, ჩემი ”ნივის” საჭეს მე მივუჯექი.” (ლაპარაკია 13 ოქტომბერზე).
   ასეთი დაზუსტება, შეიძლება, აუცილებელი არც იყოს, მაგრამ ყოველი შემთხვევისათვის, მაინც საჭიროდ მივიჩნიე.

                                                                                                                აპრილი, 2009


Комментариев нет:

Отправить комментарий